Αγαπητοί μου αδελφοί,
Σήμερα, στεκόμαστε μπροστά σε μια ιερή μνήμη. Μια μνήμη ποτισμένη με δάκρυα, με θυσίες, με προσφυγιά, μα πάνω απ’ όλα με πίστη βαθιά και αγάπη για τον Θεό και την πατρίδα. Μνημονεύουμε τους προγόνους μας, τους Έλληνες της Αλικαρνασσοῦ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, που έζησαν σε τόπους ιερούς, σε γειτονιές γεμάτες φως και παράδοση, σε σπίτια γεμάτα εικόνες, λιβάνι και προσευχή. Ζούσαν με τιμιότητα, με κόπο, με σεβασμό στον Θεό, με την καρδιά τους δοσμένη στον Άγιο Νικόλαο, τον θαλασσινό προστάτη τους, και με τη σκέπη της Παναγίας της Καμαριανής, που φώτιζε το βίο τους σαν άστρο ελπίδας.
Και τότε ήρθε ο ξεριζωμός. Η μεγάλη συμφορά του 1922. Η φωτιά, ο φόβος, η σιωπή. Η Αλικαρνασσός σώπασε. Οι καμπάνες δεν χτύπησαν ξανά. Τα καντήλια έμειναν αναμμένα μονάχα στις καρδιές εκείνων που αναγκάστηκαν να φύγουν. Φόρεσαν τον πόνο σαν ρούχο, και μπήκαν στις βάρκες της προσφυγιάς, κρατώντας στα χέρια τους εικόνες, σταυρούς, χώμα από τον τάφο του παππού, και στο νου τους το ψαλτήρι, και το όνομα της Παναγίας.
Κι όμως, δεν έσβησαν. Ούτε λύγισαν. Ήρθαν εδώ, στην ευλογημένη μας Κρήτη, κι ἔστησαν τη Νέα Αλικαρνασσό. Μαζί τους, έφεραν την πίστη τους. Ξαναχτίσανε τον Άγιο Νικόλαο. Σήκωσαν την Παναγία την Καμαριανή. Και δεν χρειάστηκαν μαρμάρινα στολίδια· μόνο τη ζεστασιά της καρδιάς τους, το μυστήριο της πίστης τους, και τη μνήμη του χαμένου παραδείσου τους.
Κι εμείς, σήμερα, εδώ, μέσα στον ιερό ναό, στεκόμαστε όχι μόνο για να τους θρηνήσουμε, αλλά για να τους τιμήσουμε. Για να φωνάξουμε πως η μνήμη τους ζει. Για να πούμε στα παιδιά μας πως η Αλικαρνασσός δεν είναι μονάχα γεωγραφία, αλλά ψυχή – ρίζα – φλόγα.
Κι αν κάποιοι έσβησαν το όνομα της πόλης από τους χάρτες, εμείς το κρατάμε στις προσευχές μας, στους ναούς μας, στους ύμνους μας. Και κάθε φορά που ανάβουμε κερί στην Παναγία την Καμαριανή, κάθε φορά που λέμε “Άγιε Νικόλαε, φύλαγέ μας”, οι ψυχές εκείνων των προσφύγων χαμογελούν στ’ Ουράνια.
Αδελφοί μου, ας γίνει η σημερινή μέρα όχι μόνο ανάμνηση του παρελθόντος, αλλά και υπόσχεση για το μέλλον. Υπόσχεση πως δεν θα ξεχάσουμε. Πως θα τιμούμε, θα μαθαίνουμε, θα στεκόμαστε όρθιοι. Όπως εκείνοι.
Αἰωνία τους ἡ μνήμη!
Καὶ ἡ Παναγία ἡ Καμαριανή, μαζί με τὸν Ἅγιο Νικόλαο, ἀς πρεσβεύουν γιὰ ὅλο τὸν κόσμον, καὶ νὰ φωτίζουν τὰ βήματά μας στὴ γῆ καὶ στὸν οὐρανὸ. Ἀμήν.
Πρωτοπρεσβύτερος Σταματιος Μηλαθιανακης
